W procesie powstawania odczucia bólowego uczestniczy somatyczny układ aferentny (ang. general somatic afferent system, GSA), składający się z receptorów położonych w skórze, wrażliwych na dotyk, temperaturę, substancje chemiczne oraz ciśnienie.
Ssaki bezsprzecznie posiadają wszystkie mechanizmy konieczne do odbierania, przekazywania i przetwarzania bodźców bólowych. Uznaje się powszechnie, że zwierzęta są zdolne odczuwać ból, mimo iż nie są w stanie tego werbalnie zakomunikować.
Badanie radiologiczne niekiedy umożliwia ostateczne rozpoznanie zaburzenia, objawiającego się przerostem lub obrzękiem struktur w aparacie ruchu. Więcej o badaniach obrazowych w tekście.
Dokładny wywiad chorobowy z właścicielem zwierzęcia, u którego stwierdza się obrzęk lub przerost elementów układu mięśniowo-szkieletowego - jest pomocny w opracowaniu planu diagnostycznego oraz utworzenia listy zaburzeń wymagających różnicowania.
Już w I w. n.e. Celsus użył stwierdzenia, które przetrwało wieki i nadal uważane jest za fundamentalne określenie cech zapalenia - rubor et tumor cum calore et dolore (zaczerwienienie i obrzęk ze zwiększeniem temperatury i bolesnością).