Niepłodność u psów samców (ciąg dalszy).
BADANIE NASIENIA
Nieprawidłowości stwierdzone podczas badania nasienia:
- teratozoospermia -> nieprawidłowości budowy plemników,
- asthenozoospermia -> nieprawidłowa ruchliwość plemników,
- oligozoospermia -> niska koncentracja plemników,
- azoospermia -> brak plemników w ejakulacie.
Częsta ejakulacja u zdrowych psów -> 1) nie wpływa na dobową produkcję plemników (DPP), 2) zmniejsza rezerwę plemników zgromadzonych w najądrzach.
Liczba plemników w 6. i 7. dniu -> 1) odzwierciedla DPP, 2) można szacować, czy liczba plemników jest wystarczająca na potrzeby płodności,
U starszych psów -> w drugim i trzecim ejakulacie liczba plemników może spadać (poniżej wartości referencyjnych).
Teratozoospermia:
- ponad 10% plemników -> ma pierwotne wady budowy lub ponad 20% plemników -> ma wtórne wady budowy,
- pierwsze ejakulaty u dojrzewających płciowo psów -> często zawierają zmienione morfologicznie plemniki,
- cykl spermatogenezy trwa w przybliżeniu 60 dni -> w takich odstępach ponowna ocena nasienia,
- przy znacznym odsetku wad wtórnych plemników -> pewność poprawnego pobrania i przygotowania próbki + monitorowanie temperatury przechowywania nasienia.
Asthenozoospermia:
- mniej niż 25% plemników -> porusza się ruchem postępowym prostoliniowym,
- konieczne wykluczenie -> pobrania próbki do skażonego pojemnika,
- możliwość występowania/działania -> 1) choroby układowej, 2) zakażenia, 3) toksyn,
- konieczne oznaczenie fosfatazy zasadowej (ang. alkaline phosphatase, AP),
- stężenie AP w nasieniu -> powinno wynosić więcej niż 5000 IU,
- potencjalne przyczyny zaburzenia -> wady wrodzone (zespół dyskinezy rzęsek),
- cykl spermatogenezy trwa w przybliżeniu 60 dni -> w takich odstępach ponowna ocena nasienia,
- przy kolejnych badaniach stwierdzających osłabienie plemników -> pewność poprawnego przechowywania próbki + transport nasienia + wady w budowie witek plemników (np. zespół Kartagenera).
Oligozoospermia:
- liczba plemników w prawidłowo pobranej próbce ejakulatu psów o masie ciała ponad 4,5 kg -> mniejsza niż 200 x 10⁶,
- wnioski -> nieprawidłowe funkcjonowanie jąder,
- etiologia zaburzeń -> pomocne badanie USG jąder + posiew nasienia,
- przy braku zakażenia -> oznaczenie 1) stężenia steroidów gonadowych, 2) gonadotropin przed testem stymulacji GnRH (prawidłowe działanie przysadki mózgowej) i po nim,
- u psów i częściej u kotów -> oligozoospermia lub azoospermia wiąże się -> 1) ze wsteczną ejakulacją, 2) z wprowadzeniem porcji nasienia podczas ejakulacji do pęcherza moczowego.
Azoospermia:
- prawidłowo pobrana próbka nasienia -> nie zawiera plemników,
- konieczne -> 1) oznaczenie liczby plemników w kolejnych próbkach (idealne warunki pobrania), 2) zmierzenie AP w nasieniu,
- ustalenie przyczyny zaburzenia -> 1) kariotypowanie, 2) biopsja jąder, 3) oznaczenie stężenia steroidów gonadowych i gonadotropin,
- przyczyny nabyte -> zaburzenie może mieć charakter trwały lub odwracalny,
- konieczność badania nasienia -> przez kilka miesięcy co 2 miesiące,
- trwałe uszkodzenie komórek plemników -> brak możliwości skutecznego leczenia lub przywrócenia płodności,
- brak poprawy po 6 miesiącach -> rokowanie przywrócenia płodności jest złe.
