Nieprawidłowości w męskim zewnętrznym narządzie rozrodczym.
JĄDRA
Wnętrostwo:
- Jądra zamiast w mosznie obecne są -> 1) w jamie brzusznej lub 2) kanale pachwinowym.
- Częsta wada rozwojowa -> częściej charakter jednostronny niż obustronny.
- Na ogół w ciągu 7 tygodni od narodzin psa lub kota -> jądra zstępują do moszny.
- Wnęter -> po ukończeniu 6. miesiąca życia jądra nadal są nieobecne w mosznie.
- Zaburzenie -> dziedziczne -> samców z taką wadą nie wolno przeznaczać do rozrodu.
- Obustronne wnętry -> 1) bezpłodne (zaburzona spermatogeneza wywołana wyższą temperaturą jąder aniżeli w mosznie), 2) nie jest zakłócone wytwarzanie testosteronu.
- Rozpoznanie -> badanie kliniczne.
- Badania hormonalne -> 1) hormon luteinizujący, 2) hormon folikulotropowy, 3) testosteron we krwi krążącej.
- Jądra wnętrowskie -> ok. 10-krotnie bardziej podatne na powstawanie zmian nowotworowych.
- Ryzyko skrętu jądra -> większe w przypadku jąder umiejscowionych w jamie brzusznej.
Zmniejszenie jąder:
- Mniejsze rozmiary jąder -> 1) zmiany zwyrodnieniowe związane ze starzeniem się zwierzęcia, 2) przewlekłe zapalenia jąder, 3) zwłóknienie jąder, 4) w przypadku nadczynności kory nadnerczy, 5) w przypadku cukrzycy, 6) w przypadku niedoczynności tarczycy.
- Guz z komórek Sertoliego -> częsta przyczyna zaniku drugiego, niezmienionego nowotworowo jądra.
- Samiec rozpłodowy -> konieczne badanie nasienia + badanie morfologiczne krwi + badanie biochemiczne surowicy + badanie ogólne moczu + stężenie hormonów (wykluczenie zaburzeń hormonalnych).
- Leczenie -> zależne od pierwotnej przyczyny.
- Samce nieprzeznaczone do rozrodu -> kastracja podstawową metodą postępowania.
Powiększenie jąder:
- Większe rozmiary jąder -> 1) ostre zapalenie, 2) skręt, 3) nowotwór, 4) uraz.
Ostre zapalenie jądra:
- Rozwój na skutek -> 1) zakażenia, 2) urazu, 3) autoimmunologicznego zniszczenia tkanki jądra wtórnie do urazu lub zapalenia.
- Objawy -> 1) obrzęk, 2) bolesność jądra, 3) podwyższona temperatura jądra.
- Rozpoznanie -> wywiad + badanie kliniczne.
- Koniecznie -> odpowiednie badania laboratoryjne łącznie z badaniem ogólnym moczu wraz z posiewem (zakażenie może rozprzestrzeniać się do lub z dróg moczowych przez powrózek nasienny).
- Zmiany wtórne po zapaleniu jądra -> 1) powstawanie ropni, 2) zwłóknienie, 3) zmniejszona płodność zwierzęcia.
Skręt jądra:
- Jądra znajdujące się w mosznie -> rzadko u psów i kotów.
- Objawy -> 1) bolesność, 2) wymioty, 3) ospałość, 4) brak łaknienia, 5) biegunka/zaparcia, 6) parcie na kał, 7) niewielka gorączka.
- Skręcone jądro -> 1) wyraźnie obrzęknięte, 2) możliwy obrzęk worka mosznowego.
- Różnicowanie -> trudno odróżnić skręt jądra od jednostronnego ostrego zapalenia jądra.
- Biopsja aspiracyjna (bardzo bolesna) -> wyklucza zakażenie.
Nowotwory jądra:
- Częściej -> u starszych psów (ok. 10 lat, średni wiek).
- Niezwykle rzadko -> u kotów.
- Nowotwory -> z reguły rosną powoli.
- Przerzuty -> rzadko -> w przypadku 1) guzów z komórek śródmiąższowych, 2) nasieniaków, 3) guzów z komórek Sertoliego.
- Miejscowo złośliwe (możliwe) -> 1) guz z komórek Sertoliego, 2) nasieniak.
- Rozpoznanie -> badanie histopatologiczne tkanek jąder usuniętych podczas kastracji.
- Psy z guzem z komórek Sertoliego (u ok. 50% osobników) -> 1) utrata libido, 2) obwisły napletek, 3) ginekomastia (powiększenie się sutka u rodzaju męskiego), 4) zanik przeciwległego jądra, 5) zainteresowanie ze strony innych samców.
Uraz jądra:
- Typowe urazy -> 1) pogryzienia, 2) rany postrzałowe, 3) stłuczenia towarzyszące tępemu urazowi.
- Uraz naczyniowy jąder i moszny -> barbarzyński zwyczaj zakładania wokół podstawy moszny 1) gumowych opasek lub 2) żyłek.
- Zanik jądra -> 1) częste zjawisko, 2) wtórnie do urazu.
Zapalenie najądrza:
- Najczęstszy problem -> powiększenie wywołane stanem zapalnym.
- Często towarzyszy -> zapaleniu jądra.
- Rozpoznanie -> wywiad + badanie kliniczne + badanie cytologiczne i posiew nasienia + biopsja aspiracyjna i badanie histopatologiczne.
Torbiele nasienne/ziarniniaki nasienne:
- Torbiel nasienna -> ogniskowe nagromadzenie się nasienia wewnątrz najądrza.
- Rozpoznanie -> badanie kliniczne.
- Ziarniniaki nasienne -> zmiany wewnątrz najądrza -> 1) wyczuwalne, 2) niebolesne, 3) tęgie.
- Zazwyczaj umiejscowione -> w ogonie najądrza.
- Przyczyny -> 1) urazy, 2) zakażenia, 3) wady wrodzone.
- Psy z obustronnymi ziarniniakami nasiennymi -> niepłodne.
