Choroby układu pokarmowego - bolesność jamy brzusznej cz. III

Zwierzęta z bolesnością jamy brzusznej narażone są na wstrząs hipowolemiczny lub endotoksyczny, rozległe uszkodzenie narządów trzewnych lub krwotok do jamy brzusznej.

BADANIE KLINICZNE

• Wszelkie stany zagrażające życiu zwierzęcia z bolesnością jamy brzusznej -> należy opanować przed przystąpieniem do szczegółowego badania klinicznego.
• Zwierzęta stabilne -> systematyczne badanie kliniczne.
• Obserwuje się -> 1) sztywność chodu, 2) wygięcie grzbietu, 3) niechęć do poruszania, 4) pozycję odciążającą - utrzymanie tylnej części ciała wyżej, w pozycji stojącej, przy jednoczesnym wyciągnięciu i opieraniu kończyn piersiowych, i klatki piersiowej na podłożu (prawdopodobnie mniejszy nacisk na narządy jamy brzusznej).
• Badanie palpacyjne -> jak najmniejsze krępowanie lub unieruchomienie zwierzęcia (niekiedy konieczne staje się założenie kagańca).
• Jamnik w średnim wieku z tkliwym brzuchem -> możliwa dyskopatia (badanie pod kątem bolesności kręgosłupa).
• Dog niemiecki w średnim wieku z tkliwym brzuchem -> ryzyko rozszerzenia żołądka, które może prowadzić do skrętu.

BADANIE PALPACYJNE JAMY BRZUSZNEJ

• Od części dogłowowej jamy brzusznej -> w stronę doogonową.

wątroba:

• w prawidłowych warunkach -> znajduje się w dobrzusznej części przodobrzusza,
• tylny płat wątroby -> z reguły można wyczuć (nieznacznie wystaje poza łuk żebrowy),
• powiększenie wątroby (hepatomegalia) -> duża część narządu jest dostępna w badaniu palpacyjnym,
• przyczyny hepatomegalii -> 1) zwyrodnienie steroidowe, 2) stłuszczenie wątroby, 3) ropnie, 4) uraz, 5) nowotwory wątroby, 6) nowotwory dróg żółciowych,
• bolesność wątroby może wynikać -> 1) z ostrego zapalenia, 2) z niedrożności dróg żółciowych, 3) z przerwania ciągłości dróg żółciowych, 4) z zapalenia pęcherzyka żółciowego, 5) z zapalenia wątroby, 6) z zapalenia dróg żółciowych,
• mała wątroba -> 1) niewyczuwalna w badaniu palpacyjnym, 2) konieczne RTG lub USG jamy brzusznej;

śledziona:

• wyczuwalna w środku dobrzusznej części jamy brzusznej,
• luźno położona,
• mocne badanie palpacyjne -> 1) typowy owalny kształt, 2) zmiany lite powodujące rozciągnięcie jej torebki,
• uogólnione powiększenie śledziony -> 1) zakażenia układowe, 2) hematopoeza pozaszpikowa, 3) układowe choroby autoimmunologiczne, 4) skręt śledziony,
• zmiany lite w śledzionie -> 1) ogniska nowotworowe, 2) ziarniniaki, 3) łagodne zmiany guzkowe (rozrost śledziony);

trzustka:

• zdrowy narząd -> w prawej, dobrzuszno-przyśrodkowej części krezki żołądka,
• w badaniu palpacyjnym -> niewyczuwalna,
• ból -> zapalenie trzustki,
• można stwierdzić duże zmiany guzowate -> 1) nowotwory, 2) ropnie, 3) torbiele / torbiele rzekome;

jelito cienkie:

• możliwe do zbadania dwoma rękoma -> 1) przesuwa się je od strony brzusznej do grzbietowej, 2) zwiększając siłę nacisku (możliwe zbadanie pętli jelitowych),
• pętle jelitowe przesuwające się między palcami -> 1) zgrubienie ścian jelita, 2) zmiany guzowate, 3) poszerzenie jelit przez płyn, 4) niedrożność czynnościowa, 5) wgłobienie, 6) ciało obce,
• bardzo silny ból przy badaniu -> 1) zapalenie otrzewnej, 2) perforacja jelit,
• bardzo silna bolesność przy badaniu + stwierdzenie uogólnionego poszerzenia jelit -> podejrzenie skrętu krezki;

nerki:

• położenie w dogrzbietowej, środkowej części brzucha,
• dostępne do badania jeśli zwierzę -> 1) nie jest otyłe, 2) nie ma znacznie powiększonego obrysu jamy brzusznej,
• obie nerki -> 1) mniej więcej jednakowych rozmiarów, 2) w pewnym stopniu przesuwalne,
• różnice w wielkości nerek -> 1) do określenia przez badanie USG, 2) powiększenie (renomegalia), 3) zmniejszenie (zanik),
• obustronne powiększenie nerek i bolesność -> 1) ostra niewydolność nerek, 2) nerczyca, 3) zapalenie nerek, 4) odmiedniczkowe zapalenie nerek,
• zmiana guzowata wyczuwalna palpacyjnie -> sugeruje nowotwór nerki,
• kamienie moczowe -> bolesność każdego odcinka układu moczowego -> od nerek do pęcherza moczowego,
• uraz może prowadzić do -> 1) oderwania nerek, 2) przerwania ciągłości nerek, 3) przerwania ciągłości moczowodów, 4) przerwania ciągłości pęcherza moczowego;

pęcherz moczowy:

• znajduje się w tyłobrzuszu,
• wyczuwalny jako owalna struktura wypełniona płynem,
• pusty -> trudno go wyczuć,
• pełny -> okrągły i tęgi twór,
• ból w okolicy pęcherza moczowego może wynikać -> 1) z przerwania ściany pęcherza i 2) wtórnego zapalenia otrzewnej,
• miejscowe zgrubienie ściany pęcherza moczowego charakterystyczne dla nowotworów -> rak nabłonka przejściowego szyjki pęcherza moczowego,
• uogólnione zgrubienie ściany pęcherza moczowego może wynikać -> z przewlekłego zapalenia;

układ rozrodczy:

• możliwe źródło bólu u niesterylizowanych samic lub samców psów,
• macica -> w środkowej i tylnej części jamy brzusznej, nieco dobrzusznie od okrężnicy,
• ropomacicze -> macica ciastowata lub wypełniona płynem,
• różnicowanie -> 1) ostre zapalenie macicy, 2) przerwanie ściany macicy, 3) skręt macicy, 4) zaburzenia porodowe, 5) torbiele jajnikowe, 6) nowotwory jajników;

gruczoł krokowy:

• u samców psów -> badanie palpacyjne gruczołu krokowego przez prostnicę (badanie rektalne),
• symetryczne powiększenie narządu -> 1) łagodny rozrost gruczołu, 2) zapalenie gruczołu,
• niesymetryczne powiększenie narządu -> 1) nowotwory gruczołu, 2) torbiele gruczołu, 3) ropnie gruczołu,
• silna bolesność przy -> 1) ropniach gruczołu krokowego, 2) zapaleniu gruczołu krokowego,
• niezstąpione jądro -> 1) niekiedy wyczuwalne, 2) możliwy dyskomfort w jamie brzusznej,
• silna bolesność przy -> 1) skręcie jądra, 2) powiększeniu jądra;

okrężnica:

• umiejscowiona dogrzbietowo, nieznacznie po lewej stronie tyłobrzusza,
• łatwo wyczuwalna -> 1) przepełniona masami kałowymi, 2) tęższa struktura ściany niż jelito cienkie, 2) niekiedy możliwe wykrycie zmian guzowatych w ścianie okrężnicy,
• okrężnica olbrzymia -> częściej obserwuje się u kotów.

BADANIA DODATKOWE

• Do ostatecznego rozpoznania przydatne -> 1) badanie morfologiczne krwi, 2) badanie biochemiczne surowicy, 3) koagulogram, 4) badanie moczu.
• W przypadkach krytycznych dodatkowo badania krwi -> 1) gazometria, 2) oznaczenie stężenia mleczanów w surowicy, 3) oznaczenie stężenia elektrolitów.
• Przy podejrzeniu niewydolności wątroby -> ocena stężenia kwasów żółciowych.
• Przy wykryciu płynu w jamie otrzewnej -> 1) nakłucie i pobranie płynu do badania cytologicznego, 2) oznaczenie stężenia białka, 3) posiew bakteriologiczny.
• Ocena narządów trzewnych -> 1) radiografia (RTG), 2) ultrasonografia (USG).
• Dokładna ocena zmian w jamie brzusznej + ocena struktur naczyniowych po podaniu środków cieniujących -> 1) tomografia komputerowa (TK), 2) rezonans magnetyczny (MR).
• Laparoskopia (bardziej inwazyjna niż TK i MR) -> 1) minimalnie inwazyjny sposób wizualizacji narządów jamy brzusznej, 2) wykonanie drobnych zabiegów chirurgicznych, 3) pobranie wycinków do badań.