Zwierzę z dusznością należy do grupy zwiększonego ryzyka nagłej śmierci - stąd czynności diagnostyczne podczas wizyty powinno się wykonywać w sposób możliwie najmniej stresujący.
ROZPOZNANIE
- Informacje z wywiadu są kluczowe -> 1) zaburzenie przebiega ostro, czy przewlekle, 2) objawy stałe, czy postępujące.
- Konieczne informacje nt. -> 1) szczepień, 2) profilaktyki dirofilariozy, 3) zmian w środowisku życia (kontakt z innymi zwierzętami, podróże, przebywanie w domu/poza domem), 4) występowania/braku objawów ogólnoustrojowych (brak łaknienia, otępienie).
- Ostra duszność wynika często z -> 1) obrzęku płuc (kardiogennego, niekardiogennego), 2) zachłystowego zapalenia płuc, 3) niedrożności dróg oddechowych, 4) odmy opłucnej, 5) choroby zatorowo-zakrzepowej płuc.
- Przewlekła, postępująca duszność wskazuje bardziej na -> 1) choroby dolnych dróg oddechowych, 2) obecność płynu w jamie opłucnej.
- Zlokalizowanie przyczyn duszności - przed rozpoczęciem postępowania diagnostycznego - z samej tylko obserwacji sposobu oddychania -> 1) duszność wywołana chorobami górnych dróg oddechowych prowadzi do (a) zwiększonego wysiłku wdechowego i (b) wydłużenia fazy wdechu; 2) duszność wydechowa wskazuje na (a) niedrożność dolnych dróg oddechowych (zapaść oskrzeli), (b) inne schorzenia dolnych dróg oddechowych; 3) duszność mieszana (wdechowa i wydechowa) obserwowana przy (a) zaawansowanym obrzęku płuc, (b) zapaleniu płuc, (c) zwłóknieniu płuc; 4) duszność restrykcyjna (płytkie i szybkie oddechy) z odwiedzeniem kończyn piersiowych, poszerzoną klatką piersiową i nasiloną pracą mięśni tłoczni brzusznej (praca przepony) wskazuje na (a) obrzęk płuc (sztywne płuco), (b) płyn w jamie opłucnej.
- Konieczne jest uważne osłuchiwanie serca i płuc w cichym pomieszczeniu.
- Osłuchiwanie płuc jest pomocne w ustaleniu przyczyny duszności.
- Trzeszczenia wdechowe -> otwieranie się małych dróg oddechowych (oskrzelików), których światło zostało zamknięte przez 1) płyn (śródmiąższowy obrzęk płuc, krwotok, ropa), 2) naciek komórkowy (zwłóknienie, nowotwór).
- Trzeszczenia nie są oznaką obrzęku płuc.
- Niektóre z najgłośniejszych trzeszczeń płucnych -> powstają przy chorobach oskrzeli.
- Świsty mają związek ze zwężeniem dużych dróg oddechowych (oskrzeli).
- Zwężenie oskrzeli powstaje na skutek -> 1) ich zapaści/ucisku, 2) gromadzenia się wydzieliny wtórnej do zapalenia oskrzeli.
- Oddech świszczący i chrapliwy -> 1) odgłosy przeniesione z górnych dróg oddechowych, 2) wskazuje na zaburzenie czynności krtani lub nosogardzieli.
- Stłumione tony serca i szmery oddechowe -> 1) obecność płynu w jamie osierdzia/opłucnej, 2) przepuklina przeponowa.
Badanie górnych dróg oddechowych:
- badanie gardła i krtani w płytkiej sedacji -> wskazane u zwierząt z podejrzeniem choroby górnych dróg oddechowych.
Badania laboratoryjne:
- badanie morfologiczne krwi, badanie biochemiczne surowicy, badanie ogólne moczu (często ich wyniki nie wskazują na przyczynę duszności),
- ewentualna dirofilarioza -> testy wykrywające 1) antygeny (u psów), 2) przeciwciała (u kotów) przeciwko nicieniom sercowym,
- podejrzenie choroby zatorowo-zakrzepowej płuc -> 1) oznaczenie stężenie D-dimerów, 2) aktywność antytrombiny (przy podejrzeniu krwotoku do płuc/jamy opłucnej), 3) oznaczenie czasu protrombinowego i czasu częściowej tromboplastyny po aktywacji.
Badanie radiologiczne klatki piersiowej:
- zdjęcie RTG -> 1) etiologia duszności, 2) pierwsze badanie dodatkowe u zwierzęcia z dusznością, 3) stwierdzenie choroby górnych/dolnych dróg oddechowych, opłucnej/serca; 4) zmiany lite w śródpiersiu lub wnęce płuc.
DODATKOWE BADANIA PO BADANIU RADIOLOGICZNYM
- badanie płynu z klatki piersiowej,
- elektrokardiografia i echokardiografia,
- próba z furosemidem,
- popłuczyny dróg oddechowych,
- biopsja aspiracyjna cienkoigłowa i/lub biopsja płuc.
Badanie płynu z klatki piersiowej:
- na zdjęciu RTG stwierdza się obecność płynu w jamie opłucnej -> wskazana punkcja,
- w przypadku wykluczenia wykonania radiogramów (zły stan zwierzęcia) i podejrzenia płynu w jamie opłucnej -> lecznicza torakocenteza (nakłucie jamy opłucnej w celach leczniczych, jak i diagnostycznych),
- badanie ogólne i cytologiczne płynu,
- posiew z antybiogramem (jeśli konieczne).
Elektrokardiografia i echokardiografia:
- badanie EKG -> przy podejrzeniu 1) choroby serca, 2) nadciśnienia płucnego,
- badanie EKG -> stwierdzenie powiększenia jamy serca w sposób w miarę swoisty, ale mało czuły (powiększenie jam serca może występować u zwierząt z prawidłowym zapisem EKG),
- echokardiografia -> najbardziej wiarygodna metoda oceny 1) nadciśnienia płucnego i 2) zmian towarzyszących chorobom serca (metoda czuła i swoista).
Popłuczyny z dróg oddechowych:
- preferowana metoda rozpoznawania chorób dolnych dróg oddechowych (np. nowotworów, zapalenia płuc) -> badanie popłuczyn 1) z tchawicy, 2) z drzewa oskrzelowego, 3) z pęcherzyków,
- płyn pozyskany drogą przeztchawiczą przez rurkę intubacyjną -> diagnostycznie wartościowy jak popłuczyny oskrzelowo-pęcherzykowe (procedura pobrania prostsza),
- próbka płynu do badania cytologicznego i na posiew.
Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa i/lub biopsja płuc:
- wskazanie w przypadku -> 1) rozsianej choroby miąższu płuc, 2) dobrze odgraniczonych zmian litych w obwodowych partiach płatów płucnych.
