O zaburzeniach prawidłowych procesów związanych z pigmentacją.
DEFINICJE
- Prawidłowe zabarwienie skóry - trzy podstawowe barwniki (melanina, hemoglobina, karoten) + efekt optyczny (zwany rozproszeniem).
- Rozproszenie - zmiana natężenia światła przechodząca przez ośrodki o różnej gęstości jak skóra, włosy, błony śluzowe.
- Zabarwienie - zależne od ilości barwnika i gęstości ośrodka, zawierającego barwnik.
BARWNIKI SKÓRY I WŁOSÓW
melanina:
- powstaje w melanocytach - komórkach warstwy podstawnej naskórka, mieszków włosowych i błon śluzowych,
- natężenie pigmentacji nie jest zależne od liczby melanocytów, ale poprzez wielkość i liczbę ziaren melaniny w komórkach nabłonka,
- melanina powoduje natężenie koloru,
- natężenie koloru zależne jest od gęstości barwnika - brązowy w przypadku zagęszczonej melaniny; żółty, pomarańczowy, pomarańczowoczerwony - w przypadku rozcieńczonej melaniny,
- melanina to główny brązowoczarny barwnik włosów,
- feomelanina to barwnik żółtoczerwony;
hemoglobina:
- światło przenika do naczyń krwionośnych błon śluzowych, białych pazurów i słabo pigmentowanej skóry, powodując ich zabarwienie,
- oksyhemoglobina - bardziej czerwony barwnik,
- hemoglobina zredukowana - barwnik bardziej niebieski,
- przy zmianie średnicy naczyń krwionośnych, przy zmianie przepływu krwi i stopnia utlenowania hemoglobiny - widoczne są nagłe zmiany zabarwienia skóry, pazurów i błony śluzowej,
- rozszerzenie naczyń krwionośnych błony śluzowej i pazurów - skóra zaczerwieniona,
- zwężenie naczyń krwionośnych i spadek ciśnienia krwi - efekt odwrotny,
- sinica - stężenie zredukowanej hemoglobiny osiąga lub przekracza wartość 5 g/dl krwi,
- skrajnie niskie temperatury mogą powodować zaczerwienienie - obniżona temperatura spowalnia wykorzystanie tlenu przez okoliczne tkanki, a w krążeniu znajduje się więcej oksyhemoglobiny;
karoten:
- karoten i powiązane barwniki - nadają skórze żółtawe zabarwienie,
- stosunkowo małe znaczenie u psów i kotów.
ZWIĘKSZONA PIGMENTACJA SKÓRY
Proces zwiększonej pigmentacji skóry może dotyczyć:
- melaniny,
- hemoglobiny,
- karotenu,
- innych barwników pochodzenia endogennego - bilirubina,
- innych barwników pochodzenia egzogennego.
Najważniejsze zmiany związane są z melaniną i bilirubiną.
Melanoza:
- przebarwienie,
- nagromadzenie zwiększonej ilości melaniny,
- częściej dotyczy skóry psów,
- u kotów - rzadziej;
przyczyny zewnętrzne:
- ekspozycja na promieniowanie ultrafioletowe (opalenizna),
- płytka nosowa i końcówki uszu u białych kotów - mogą ulegać oparzeniom słonecznym (niewystarczająca produkcja melaniny),
- miejscowa melanoza wywołana przez - ciepło, napromieniowywanie lecznicze, podrażnienie mechaniczne (obroża, uprząż);
przewlekłe zapalenie:
- częsty objaw towarzyszący przewlekłym zapaleniom skóry,
- charakter ogniskowy, wieloogniskowy lub miejscowy,
- najczęściej występuje razem z lichenizacją skóry przy przewlekłych chorobach alergicznych;
wpływ hormonów:
- u ssaków melatonina znajduje się w szyszynce,
- glikokortykosteroidy wykazują działanie antymelaninowe,
- tyreotropina (TSH) oddziałuje podobnie jak melatonina - u ludzi melanoza stymulowana jest przez zwiększone stężenie hormonów tarczycy;
melanoplakia:
- rodzaj ogniskowej melanozy błon śluzowych,
- notuje się ją u niektórych ras psów oraz kotów rudopręgowanych,
- znaczenie bardziej kosmetyczne niż kliniczne,
- różnicowana z czerniakiem złośliwym.
Przyczyny melanozy u psów:
- alergiczne pchle zapalenie skóry,
- atopia (przewlekła),
- alergiczne kontaktowe zapalenie skóry,
- alergiczne zapalenie skóry,
- ogniskowe, powierzchowne zapalenia skóry,
- powierzchowne gronkowcowe zapalenie skóry,
- grzybica skóry,
- niedoczynność tarczycy,
- nadczynność kory nadnerczy,
- guz z komórek Sertoliego,
- zespół feminizujący samców,
- inne rzadkie choroby,
- rogowacenie ciemne,
- obtarcie,
- opalenizna (tylko w miejscach wyłysienia, wystawionych na działanie świała).
Żółte zabarwienie:
- żółtaczka rozpoznawalna klinicznie - stężenie bilirubiny osiąga wartość 2-4 mg/dl,
- żółtaczki nie obserwuje się w tkankach obrzękniętych,
- leki stosowane w leczeniu inwazji Giardia, słonecznego zapalenia skóry i tocznia krążkowego mogą powodować rozsiane, żółte zabarwienie skóry.
WYBARWIENIE HEMOGLOBINĄ
- krew wynaczyniona w obrębie skóry i tkanki podskórnej - w początkowej fazie zabarwia je na kolor purpurowoniebieski lub czarnoniebieski,
- w miarę jak krew jest rozkładana - miejscowe zmiany są barwy do żółtawej lub żółtozielonej (tworzy się bilirubina i biliwerdyna),
- czerwienica - rumieniowe lub purpurowe zabarwienie skóry i błon śluzowych (znaczne przekrwienie, lekko sine, powolny przepływ krwi w mikrokrążeniu),
- wiśniowe zabarwienie skóry i błon śluzowych - przy zatruciu tlenkiem węgla,
- methemoglobinemia - powoduje brązowoniebieskie zabarwienie skóry.
