Fizjologiczną reakcją na świąd jest drapanie, które znosi je tylko na krótki czas.
DEFINICJE
- Świąd - nieprzyjemne uczucie; powoduje drapanie się.
- Pieczenie - niemożliwe do odróżnienia od świądu w medycynie weterynaryjnej.
- Samookaleczanie - u małych zwierząt częsta konsekwencja bodźców podrażniających.
PATOFIZJOLOGIA
- Świąd jest podstawowym odczuciem skórnym, jak gorąco, zimno, ból i dotyk.
- Świąd jest związany z naskórkiem.
- Ból jest odczuwany także przez odkrytą skórę.
- Receptory czuciowe zlokalizowane są w warstwie naskórkowej skóry w odkrytych zakończeniach nerwowych.
- Niektóre obszary skóry mają więcej receptorów świądowych albo są bardziej podatne na bodźce, które wywołują świąd.
- Skóra z przewlekłym stanem zapalnym ma już obniżony próg świądowy (mniejsza liczba zakończeń nerwowych).
CZYNNIKI WYWOŁUJĄCE ŚWIĄD
- Główne mediatory zapalenia to proteazy, leukotrieny, histamina i peptydy (związki pochodzenia endogennego).
- Proteazy (enzymy proteolityczne) - najprawdopodobniej odpowiedzialne za świąd u psów i kotów.
- Uwalniane przez bakterie, grzyby, komórki tuczne (leukocyty tkankowe), komórki naskórka (katepsyny), leukocyty (leukopeptydazy) albo - w przypadku rozszerzenia naczyń włosowatych, mogą pochodzić z osocza (plazminy).
- Wiele schorzeń przebiega ze świądem - nie tylko alergie.
- Świąd może być powodowany przez ciepło i zimno, rozszerzone naczynia włosowate, enzymy proteolityczne (histamina, serotonina), kwasy żółciowe i suchość skóry.
CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA ŚWIĄD
- Świąd może być nasilony lub obniżony (próg tolerancji).
- Nuda wzmaga reakcje mózgu na fizjologiczne bodźce świądowe - przekształca odczucie w stan patologiczny.
- Nuda odgrywa pewną rolę w etiologii dermatozy z wylizywania, ziarniniaka z wylizywania u kotów, zespołu przeczulicy skóry u kotów oraz ostrego, urazowo-ropnego, sączącego się zapalenia skóry (hot spot).
- Drapanie się znosi tymczasowo odczucie świądu - bodźce jak ciepło/zimno, dotyk, ból - rywalizują ze sobą w obrębie neuronów wstawkowych rdzenia kręgowego.
- Bodźce te muszą działać na obszar skóry unerwiony przez to samo zakończenie nerwowe.
- Drapanie może pogłębiać świąd, bo uszkadza naskórek (przeczosy) i uwalnia enzymy proteolityczne.
- Reakcja 'świąd-drapanie-świąd' jest potęgowana.
POSTĘPOWANIE DIAGNOSTYCZNE
- Pierwotne zmiany skórne - grudki, krosty, pęcherzyki, przekrwienie.
- Wtórne zmiany skórne u zwierząt ze świądem - przeczosy, łuski, strupy, lichenizacja (zapalne zgrubienie) i przebarwienia.
- Diagnostyka - ocena charakteru stwierdzonych zmian, ich rozmieszczenie na ciele, stopień nasilenia świądu, wyniki kilkukrotnych zeskrobin skóry, trichogram, wyniki badania w świetle lampy Wooda.
- Dodatkowe badania - badania hodowlane w kierunku grzybów i bakterii, śródskórne testy skórne, badanie histopatologiczne, test immunofluorescencji bezpośredniej w celu wykrycia przeciwciał.
- Dieta eliminacyjna.
