Utrata masy ciała może być korzystna (otyłość) lub patologiczna.
PRAWIDŁOWA, FIZJOLOGICZNA KONTROLA METABOLIZMU
- Hormony tarczycy sprawiają, że komórki pobierają większe ilości węglowodanów, aminokwasów i lipidów.
- Przy wysokiej aktywności hormonów tarczycy w surowicy krwi (przy nadczynności tarczycy) - dochodzi do nadmiernego zużycia kalorii i znacznego spadku masy ciała.
- Przy obniżonej aktywności z kolei (przy niedoczynności tarczycy) - zużycie kalorii jest mniejsze, a masa ciała wzrasta, jeśli nie została zmniejszona ilość spożywanych wraz z pokarmem kalorii.
- Insulina utrzymuje odpowiednie stężenie glukozy we krwi.
- Jej produkcja następuje przez komórki beta trzustki.
- Otyłość wywołuje oporność na insulinę, a ostatecznie może spowodować rozwój stanu cukrzycowego.
- Glikokortykosteroidy produkowane w organizmie stanowią z kolei istotną przeciwregulację hormonalną dla działania insuliny.
- Ich nadmierna aktywność powoduje oporność na insulinę, osłabia mięśnie i w wyniku gromadzenia glikogenu i tłuszczu - powiększa wątrobę.
SPADEK MASY CIAŁA
- Jest to stan fizyczny, w którym metaboliczne wykorzystanie i wydalanie niezbędnych składników pokarmowych jest większe niż ich przyjmowanie.
- Spadek masy ciała wcale nie musi oznaczać nieprawidłowego żywienia - widoczny jest przy wielu schorzeniach.
- W przypadku otyłości korzyścią może okazać się ograniczenie kalorii.
- Odwodnienie, usunięcie wodobrzusza lub obrzęków również wpływa na spadek masy ciała.
- Za znaczną uważa się utratę masy ciała, jeśli zwierzę straci 10% prawidłowej masy ciała, a stan ten nie jest wynikiem utraty płynów.
- Niedożywienie to stan, w którym przy wyczerpaniu niewielkich rezerw białka w organizmie, dochodzi do pozyskania energii z białek pochodzących z tkanek ciała.
- Istotne jest ustalenie, czy spadek masy ciała ma znaczenie kliniczne, jaka jest kondycja ogólna zwierzęcia, budowa ciała, masa mięśniowa i struktura szkieletu charakterystyczna dla rasy.
- Wyniszczenie to stan bardzo dużego spadku masy ciała z uwagi na niedożywienie.
- Kacheksja to stan krańcowego wyniszczenia (wyczerpania) z utratą masy ciała, brakiem łaknienia, osłabieniem i depresją układu nerwowego.
PATOFIZJOLOGIA UTRATY MASY CIAŁA
- Przy utracie masy ciała niezwiązanej z utratą płynów - mówimy o ujemnym bilansie energetycznym.
PRZYCZYNY UTRATY MASY CIAŁA
obniżony pobór kalorii:
- brak łaknienia,
- choroby jamy ustnej i gardła,
- głodówka,
- niedobory żywieniowe,
- wymioty i regurgitacja (bierne przesunięcie treści pokarmowej z żołądka do przełyku, bez odruchu wymiotnego);
upośledzone przyswajanie (upośledzenie trawienie / upośledzone wchłanianie):
- wydzielanie zewnętrzne trzustki (niedobór enzymów trzustkowych),
- jelito cienkie (nieswoiste zapalenia jelit, zanik kosmków jelitowych, chłoniakomięsak, naczyniakowatość limfatyczna jelit);
utrata energii pokarmowej:
- enteropatie białkogubne (straty albumin i globulin są porównywalne),
- nefropatie białkogubne (większe straty frakcji albumin niż globulin),
- cukrzyca (glukoza),
- oparzenia (białka osocza),
- parazytozy jelit,
- przewlekła utrata krwi;
zwiększone zużycie energii (przyspieszony metabolizm):
- nadczynność tarczycy,
- nowotwory złośliwe,
- gorączka,
- niewydolność serca,
- zakażenia/posocznica,
- oparzenia,
- urazy;
- zmniejszona produkcja energii:
- niewydolność wątroby;
przyczyny fizjologiczne:
- ciąża,
- laktacja,
- intensywny wysiłek,
- zwiększona termogeneza (obniżona temperatura otoczenia).
Obniżony pobór energii:
- wynik braku łaknienia,
- wynik zaburzeń w obrębie jamy ustnej uniemożliwiających prawidłowe jedzenie,
- wynik niedoborów w diecie.
Upośledzone przyswajanie składników pokarmowych:
- stan, w którym składniki pokarmowe nie mogą być strawione i/lub wchłonięte,
- choroby dot. trzustki, wątroby, jelita cienkiego,
- objaw kliniczny - biegunka lub wydalanie miękkiego, nieprawidłowo uformowanego kału,
- efekt - stan ciężkiego niedożywienia.
Straty kalorii:
- niezbędne składniki odżywcze (szczególnie białka) - mogą być tracone z organizmu przez nerki, przewód pokarmowy i rozległe uszkodzenia skóry,
- enteropatie białkogubne - wodnista biegunka,
- infestacja pasożytnicza jelit,
- cukrzyca.
Zwiększone zużycie energii:
- zwiększenie metabolizmu bez zwiększenia poboru energii - choroby nowotworowe, choroby serca, przewlekłe choroby zapalne.
Zmniejszona produkcja energii:
- wątroba - główne miejsce produkcji białek,
- upośledzenie czynności wątroby - częsta przyczyna utraty masy ciała.
POSTĘPOWANIE DIAGNOSTYCZNE
- Podstawowe badania - badanie morfologiczne krwi, profil biochemiczny osocza, badanie moczu.
- Badanie parazytologiczne przewodu pokarmowego.
- Biopsja żołądka lub jelit cienkich (endoskopia, laparotomia zwiadowcza).
- Ustalenie stężenia albumin i globulin w osoczu.
- Badanie stężenia białka w moczu.
- Badanie osadu moczu i posiew moczu.
- Tarczyca - badanie aktywności T4.
- Wszelkiego rodzaju guzy, powiększenie węzłów chłonnych, zmiana w wielkości narządów - badanie radiologiczne i/lub ultrasonograficzne.
- Zmiany nowotworowe - badanie cytologiczne lub histopatologiczne.
