Różne procesy chorobowe zachodzące w organizmie hamują lub ograniczają aktywność ośrodka głodu albo stymulują aktywność ośrodka sytości.
PATOFIZJOLOGIA
- Wiele zaburzeń i chorób skutkuje brakiem łaknienia.
- Mechanizmy neurologiczne, endokrynologiczne i mechaniczne, które kontrolują uczucie głodu i pobierania pokarmu - są w takich sytuacjach zaburzone.
KLASYFIKACJA PRZYCZYN BRAKU ŁAKNIENIA
(podział sztuczny umożliwiający logiczne odszukanie przyczyny braku łaknienia)
PIERWOTNY BRAK ŁAKNIENIA:
- zaburzenia neurologiczne (zwiększone ciśnienie wewnątrzczaszkowe - obrzęk mózgu, wodogłowie; ból wewnątrzczaszkowy; choroby podwzgórza - nowotwór, zakażenie, uraz),
- zaburzenia psychogenne (brak łaknienia psychiczny; mało smakowita dieta; stres; zmiany rytmu życia lub zmiany otoczenia),
- utrata węchu;
WTÓRNY BRAK ŁAKNIENIA:
- ból (jamy brzusznej; klatki piersiowej; układu mięśniowo-szkieletowego; układu moczowo-płciowego),
- choroby narządów jamy brzusznej (powiększenie lub rozciągnięcie błon surowiczych; zapalenie; nowotwory),
- substancje toksyczne (egzogenne - leki, trucizny; endogenne - wynikające z niewydolności narządów; endotoksyny; pirogeny - gorączka),
- zaburzenia endokrynologiczne (niedoczynność kory nadnerczy; hiperkalcemia),
- nowotwory niezależnie od lokalizacji,
- choroby zakaźne,
- różne (niewydolność serca; niedożywienie z kwasicą; choroba lokomocyjna; wysoka temperatura otoczenia; choroby autoimmunologiczne);
RZEKOMY BRAK ŁAKNIENIA (PSEUDOANOREKSJA):
- zaburzenia w jamie ustnej (złamanie zęba lub ropnie okołozębowe; ciało obce; zapalenie jamy ustnej, zapalenie gardła, zapalenie migdałków podniebiennych),
- porażenie nerwu podjęzykowego,
- porażenie gałęzi żuchwowej nerwu trójdzielnego,
- złamania lub przemieszczenia kości żuchwy, lub szczęki,
- choroby zagałkowe (ropień; zapalenie; nowotwór),
- ślepota,
- zapalenie przełyku,
- tężec,
- zapalenie mięśni żuchwowych.
PIERWOTNY BRAK ŁAKNIENIA
- Rozwija się on w efekcie bezpośredniego działania procesu chorobowego w ośrodkach, które mają główny wpływ na procesy neurologiczne odpowiedzialne za pobieranie pożywienia.
- Zniszczenie ośrodka głodu w efekcie doprowadzi do całkowitego braku łaknienia.
- Ten rodzaj zaburzenia występuje stosunkowo rzadko.
- Do wykrycia konieczne jest przeprowadzenie badania neurologicznego.
- Zaburzenia psychogenne u zwierząt, mające wpływ na ten rodzaj braku łaknienia - są zdecydowanie trudniejsze w rozpoznaniu niż u ludzi.
- Psychiczny brak łaknienia nie występuje u małych zwierząt.
- Strach, niepokój, osowiałość mają również wpływ na tego rodzaju problem.
- Dodatkowo, zmiany w środowisku życia - problem widoczny szczególnie u kotów.
- Silny ból blokujący aktywność ośrodka głodu oddziałuje także na zaburzenia w pobieraniu pokarmu.
- Ból wewnątrzczaszkowy tj. ból głowy ma tutaj najważniejsze znaczenie.
- Podaż środków przeciwbólowych u pacjentów z chorobami układu mięśniowo-szkieletowego może w pewnym stopniu poprawić apetyt.
WTÓRNY BRAK ŁAKNIENIA
- Choroby wywołujące ten rodzaj braku łaknienia rozwijają się poza mózgiem.
- Wpływają one na neurologiczne i endokrynologiczne mechanizmy kontrolujące odczucie głodu.
- Konsekwencją braku łaknienia są wymioty i nudności.
- Ból blokuje odczuwanie głodu.
- Hamuje neuronalną stymulację ośrodka łaknienia.
- Zaburzenia w jamie brzusznej hamują łaknienie i prowadzą ostatecznie do wymiotów.
- Procesy zapalne toczące się w każdym narządzie jamy brzusznej, jamie miednicy lub otrzewnej trzewnej prowadzą do blokowania ośrodka głodu.
- Najczęstszymi przyczynami tego problemu niezwiązanymi z wymiotami są choroby zapalne wątroby, trzustki, żołądka, jelit cienkich i nerek.
- Końcowy etap ciąży, czy ropomacicze też powodują zahamowanie aktywności ośrodka głodu.
- Toksyny działające dwukierunkowo na brak łaknienia - bezpośrednio wpływając na aktywność ośrodka łaknienia oraz pośrednio, uszkadzając narządy jamy brzusznej i prowadząc do ich zapalenia, niewydolności, czy martwicy.
- Endogenne produkty uboczne metabolizmu, jak mocznica przy niewydolności nerek, ketoza powodowana niedoborem insuliny lub hiperamonemia przy niewydolności wątroby - stanowią poważne przyczyny braku łaknienia.
- Brak łaknienia jest bardzo częstym objawem towarzyszącym gorączce, wywołanej chorobami bakteryjnymi, wirusowymi, grzybiczymi, czy autoimmunologicznymi.
- Niedobór glikokortykosteroidów przy niedoczynności nadnerczy, choroba Addisona lub hiperkalcemia jako przykłady zaburzeń endokrynologicznych również hamują odczucie głodu.
- Choroby nowotworowe bardzo poważnie zaburzają mechanizmy regulujące pobieranie pokarmu.
- Na objaw braku łaknienia wpływ mają także pozostałe przyczyny, do których zaliczymy niewydolność serca, chorobę lokomocyjną, długotrwałe niedożywienie z ketozą, czy też chorobę ucha wewnętrznego.
- Sama utrata węchu, choć rzadko spotykana - też stanowi przyczynę ww. zaburzenia.
RZEKOMY BRAK ŁAKNIENIA (PSEUDOANOREKSJA)
- Choroby zakwalifikowane do tej kategorii nie blokują w sposób bezpośredni chęci na pobieranie pokarmu, żucie lub przełykanie, ale je uniemożliwiają.
- Te zaburzenia są na tyle bolesne, że mimo odczucia głodu zwierzę nadal nie pobiera pożywienia.
- Podczas badania klinicznego można rozpoznać wiele przyczyn pseudoanoreksji - uważne badanie głowy, jamy ustnej i gardła przy pobieraniu pokarmu (badanie palpacyjne mięśni żwaczy, choroby zębów, obecność ciała obcego, zapalenie jamy ustnej, porażenie nerwu podjęzykowego).
- Trudności w połykaniu, czyli dysfagia lub ulewanie mogą wskazywać na choroby gardła i przełyku.
- Jeśli nie stwierdza się żadnych nieprawidłowości przy badaniu głowy i jamy ustnej, dalsze badanie palpacyjne skierowane jest na jamę brzuszną.
- Postępowanie diagnostyczne rozszerza się o badanie morfologiczne krwi, biochemiczne surowicy i ogólne badanie moczu.
- Dodatkowo, przeprowadza się badanie neurologiczne, a ostatecznie - rozważa występowanie zaburzeń psychogennych.
