Psy gończe i rasy pokrewne

Nierozerwalna nić łączy postać św. Huberta oraz psy gończe. Legenda przekazywana kolejnym pokoleniom o dzielnym rycerzu żyjącym na dworze francuskiego króla (VII/VIII w.) głosi, że był on miłośnikiem polowań i psów myśliwskich. Podczas pewnej pogoni za zwierzyną, ukazał mu się jeleń z krzyżem w rogach. Zdarzenie to miało stać się przyczynkiem do porzucenia przez św. Huberta dotychczasowego życia i oddania swojego losu w służbę Bogu. Nie porzucił on jednak zamiłowania dla czworonogów i pogodził klasztorny kierat z przemyślaną hodowlą psów myśliwskich.

Tak oto wszyscy przedstawiciele szóstej grupy zatwierdzonej przez FCI wywodzą się od legendarnego psa św. Huberta, w którego żyłach płynęła azjatycka krew.

Najpopularniejsze i najbardziej lubiane psy tej grupy to beagle (coraz popularniejsze w Polsce), angielskie bassety i dalmatyńczyki. Obok pierwotnego psa św. Huberta zwanego z angielska bloodhoundem i posokowców, wśród psów gończych znajdują się również dwie rasy z naszego kraju, tj. ogar polski i gończy polski.

Aktualnie epoka wielkich polowań i długich wypraw myśliwskich minęła na dobre. Tym samym popularność psów gończych i ras pokrewnych znacznie spadła. Nie oznacza to jednak porzucenia hodowli naszych bohaterów. Mimo tego, iż w miastach trzymane są niechętnie z uwagi na wrodzoną cechę włóczęgostwa, nadal znajdują rzesze fanów. Kto wie, czy ruch, spacery i zbliżająca się jesienna aura u boku tych pięknych i inteligentnych psów, nie przywiodą na myśl nostalgii minionych czasów?

Alpejski gończy krótkonożny

• Kraina pochodzenia – Alpy Bawarskie i Austriackie.
• Krzyżowanie miejscowych psów gończych z jamnikami. Rasa dawniej znana pod nazwą jamnikoogar lub jamnikogończy.
• Wzorzec rasy zatwierdzony przez FCI w 1975 r.
• Górski pies myśliwski służący jako posokowiec (tropi zranioną grubą zwierzynę) lub gończy (na lisy, dziki i zające).
• Pies krótkonożny, o mocnej budowie i kośćcu.
• Wzrost psa w kłębie 34-42 cm, stosunek wysokości w kłębie do długości jak 2:3.
• Głowa noszona wysoko. Oczy ciemne. Nos czarny. Uszy wiszące, szerokie, na końcach zaokrąglone.
• Klatka piersiowa głęboka, z wyraźnym przedpiersiem.
• Ogon gruby u nasady, noszony wysoko.
• Włos przylegający, podszerstek gęsty.
• Umaszczenie: czerwień jelenia, czarne z wyraźnymi brązowymi znaczeniami na głowie.
• Pies użytkowy, wytrzymały, pełen myśliwskiej pasji. Bystry i bardzo czujny, trochę samolubny i uparty. Bardzo przyjacielski w stosunku do ludzi i innych psów.

Basset hound

• Krótkonogi pies gończy sprowadzony z Azji Mniejszej do Francji wraz z rycerzami powracającymi z wypraw krzyżowych.
• Dziś uznaje się rasę za typową angielską, mimo iż stanowi efekt krzyżowania z różnymi rasami francuskimi. Za charakterystyczne dla rasy uznaje się domieszki bloodhounda (duża ilość zmarszczek i luźne podgardle), foxhounda (umaszczenie) oraz jamnika (krótkie nogi).
• Wzrost psa w kłębie do 35 cm.
• Pies niewielki, o masywnej budowie, wydłużonej sylwetce i bardzo krótkich kończynach.
• Uszy zwisające, nisko osadzone.
• Ogon długi, wygięty szablasto.
• Umaszczenie: przeważnie łaciate dwu- i trójkolorowe.
• Pies o spokojnym usposobieniu, cierpliwy wobec dzieci, bardzo silnie związany z właścicielem i rodziną, w której się wychowuje.
• Osobniki rasy wykorzystywane dość często w reklamach, kreskówkach i filmach z uwagi na swój specyficzny wygląd.
• Pies o czułym powonieniu, zręczny i zwinny mimo opornego wyglądu. Ceniony w myślistwie za doskonały węch: tropi zwierza wyłącznie ‘dolnym wiatrem, potrafi tropić stare ślady.

Beagle

• Angielska rasa znana już od XIV w. i wykorzystywana do polowań na zające, i lisy.
• Krzyżowanie francuskich psów gończych i harrierów z różnymi terierami.
• Początkowe hodowle różniły się od siebie wielkością i rodzajem szaty. Zdarzały się osobniki szorstkowłose lub z kolei tak niewielkie, iż mieściły się w kieszeni żakietu.
• Wzrost psa w kłębie do 40 cm.
• Pies o zwartej budowie ciała, z silną i długą głową.
• Nos szeroki, czarny. Uszy długie, zwisające, lekko owłosione.
• Tułów krótki. Żebra dobrze wysklepione. Klatka piersiowa głęboka.
• Uda umięśnione. Ogon osadzony wysoko, z białą końcówką, noszony do góry.
• Szata przylegająca, krótka.
• Umaszczenie: dopuszczalne każde umaszczenia psa gończego.
• Rasa bardzo popularna, zwłaszcza w Ameryce, traktowana jako dobro luksusowe.
• Pies niekłopotliwy w utrzymaniu, wesoły i żywy. Przejawia skłonność do niezależności i włóczęgostwa. Chętnie trzymany w miejskich mieszkaniach.

Bloodhound – Pies św. Huberta

• Psy tej rasy były hodowane przez zakonników w Ardenach i słynęły z siły oraz wytrwałości w polowaniach na dziki. W XI w. za sprawą zdobycia Anglii przez Wilhelma Zdobywcę, psy te trafiły na Wyspy. Nadana im nazwa ‘bloodhound’ znaczy nie mniej, nie więcej jak ‘pies czystej krwi’, ‘pies rasowy’.
• We Francji rasa krzyżowana z wieloma typami psów myśliwskich. Od XIII w. na skutek zaprzestania hodowli przez francuskich mnichów, Anglicy zatroszczyli się o jej zachowanie. Pierwotny typ rasy odrestaurowano dopiero w roku 1860.
• Pies masywny, ciężki, o powolnych ruchach. Doskonale tropi ślady, także stare, w trudnym i nierównym terenie. Wykorzystywany przez policję do tropienia przestępców (Anglia, Stany Zjednoczone).
• Wzrost psa w kłębie ok. 68 cm, suki 62 cm.
• Głowa duża, wymodelowana. Guz potyliczny wydatny. Skóra na czole i policzkach pofałdowana, i pomarszczona. Głowa o wyniosłym i poważnym wyrazie.
• Uszy długie, opadające, pokryte aksamitnym włosem.
• Szyja z obficie pofałdowaną skórą na podgardlu.
• Brzuch nieznacznie uniesiony.
• Chód powolny, kołyszący, ale sprężysty.
• Sierść elastyczna, krótka, twarda na tułowiu, miękka na głowie i uszach.
• Umaszczenie: czarne podpalane, brązowe (wątrobiane) podpalane, jednolite czerwonorude.
• Typowy pies myśliwski, o potężnym i doniosłym głosie. Bardzo popularny, lecz w mieszkaniach trzymany rzadko. Silnie związany z właścicielem, przyjazny, ale uparty.

Dalmatyńczyk

• Kraina pochodzenia nie do końca znana. Dopuszcza się tezę o starożytnym Egipcie, Indiach oraz najbardziej prawdopodobną – Dalmację.
• Rasa ta pełniła w minionych wiekach szereg ról użytkowych, i tak: napędzała grubego zwierza na polowaniach (starożytność, średniowiecze), służyła w wojnach (Turcy pod Wiedniem, XVI w.), broniła podróżnych przed rabusiami (Stany Zjednoczone, XVIII w.), towarzyszyła pojazdom konnym oraz jeźdźcom i amazonkom (XIX w.), dziś jest rasą wyłącznie pokojową.
• Pies długonogi, o lekkiej budowie.
• Wzrost psa w kłębie 56-61 cm, suki 54-59 cm.
• Głowa dość długa i szeroka między uszami.
• Uszy zwisające, zaokrąglone, zwężające się ku dołowi.
• Szyja smukła, dobrze wygięta. Grzbiet mocny z zaznaczonym kłębem.
• Zad lekko opadający.
• Ogon pożądany cętkowany, mocny, sięgający stawu skokowego.
• Sierść gładka i krótka z połyskiem.
• Umaszczenie: okrągłe i wyraźnie kontrastujące czarne lub brązowe cętki na białym tle (średnica cętki 2-3 cm). Cętki na głowie, kończynach i ogonie mniejsze niż cętki na tułowiu.
• Pies śmiały, o łagodnym usposobieniu. Amator dużej porcji ruchu. Doskonały stróż domu i oddany towarzysz.

Gończy polski

• Po II Wojnie Światowej zaczęto kłaść nacisk na odrodzenie i odnajdywanie polskich ras. Pierwszą grupą – ogarami polskimi z terenów dawnej Litwy, zainteresował się pułkownik Piotr Kartawik, który w latach ’60-tych ub. w. sprowadził na Dolny Śląsk kilka suk i reproduktora, tym samym rozpoczynając hodowlę. Również druga grupa psów – ogary z Bieszczad, sprowadzone przez pułkownika Pawłusiewicza, dały początek kolejnej hodowli w kraju.
• Obie odmiany rasy zwanej ‘gończy polski’ zostały uznane i zatwierdzone przez FCI w 2006 r.
• Gończy polski bardziej przypomina gończego słowackiego aniżeli ogara polskiego, swojego protoplastę.
• Pies o lekkiej budowie i drobnym kośćcu, spotykany wciąż rzadko.
• Wzrost psa w kłębie nieprzekraczający 60 cm.
• Umaszczenie: czarne z wyraźnie odgraniczonym czerwonobrązowym podpalaniem, czekoladowe podpalane, rude (różne odcienie).
• Pies o zrównoważonym charakterze, łagodny, lecz odważny.
• Typowy pies myśliwski, używany do polowań na dziki w pasie Tatry – Bieszczady, Pieniny – Beskidy.

Gończy słowacki

• Gończy słowacki (slovensky kopov), mniejszy od gończego polskiego.
• Pies myśliwski o żywiołowym temperamencie, wytrzymały, zawzięty i ceniony za głośny gon zwietrzonej zwierzyny.
• Wzrost psa w kłębie 45-50 cm, waga 15-20 kg.
• Głowa szlachetna w wyrazie. Oczy ciemne, o kształcie migdała. Uszy średniej długości, zwisają przylegając do głowy.
• Szyja umięśniona, krótka. Klatka piersiowa średniej głębokości. Przedpiersie dobrze zaznaczone. Żebra wysklepione.
• Ogon mocny, zwisający, noszony swobodnie.
• Włos gęsty z podszerstkiem.
• Umaszczenie: czarne podpalane.
• Pies bardzo przyjacielski i inteligentny. Niekłopotliwy w utrzymaniu, stąd, choć rzadko, spotyka się go w miejskich mieszkaniach. Jak wszystkie gończe wymaga jednak bardzo dużo ruchu.

Gończy szwajcarski

• Kraina występowania – Szwajcaria.
• Świetnie sprawdzał się w polowaniach na zające.
• W okresie XV-XVIII w. krzyżowanie z gończymi sprowadzanymi z Włoch i Francji, co w efekcie przyniosło podział na 5 odmian rasy.
• Ostateczny wspólny wzorzec z podziałem na 4 odmiany różniące się rodzajem włosa i umaszczeniem ustalono w 1909 r., i tak:
  - gończy berneński
  (biały w czarne łaty, biały z czarnym siodłem, płowe podpalania na policzkach, nad oczami, na wewnętrznej stronie uszu i w okolicy odbytu)
  - gończy z Jury (Bruno)
  (płowy z czarnym płaszczem, czarny z płowym podpalaniem nad oczami, policzkach, wokół odbytu i na kończynach)
  - gończy lucerneński
  (błękitny, silnie cętkowany z łatami, silnie cętkowany z czarnym siodłem, płowe podpalanie nad oczami, policzkach, na piersi, wokół odbytu i na kończynach; dopuszcza się czarny czaprak)
  - gończy ze Schwyz
  (biały w pomarańczowo-płowe łaty, biały z pomarańczowo-płowym siodłem, nieznacznie cętkowany; dopuszcza się pomarańczowo-płowy czaprak).
• Wzrost psa w kłębie 49-59 cm.
• Głowa wąska, wysklepiona. Guz potyliczny wyraźnie zaznaczony. Nos czarny. Oczy ciemne, o łagodnym wyrazie. Uszy długie, przylegające, zwisające, zwinięte w korkociąg, giętkie.
• Kłąb nieznacznie zaznaczony. Zad opadający.
• Psy łowieckie o niesamowitej pasji myśliwskiej. Łagodne, przyjazne, mocno związane z właścicielem. Trzymane chętnie w domach rodzinnych z uwagi na spokojne i miłe usposobienie. Uwielbiają ruch.

Grand basset griffon vendéen

• Kraina pochodzenia – Wandea (Vendée, zachodnia Francja).
• Pierwsze gryfony pojawiły się w XV w. i świetnie sprawdzały się w polowaniach na króliki, dziki, lisy i zwierzynę płową. Były to psy o szorstkiej sierści i szczeciniastej brodzie.
• Na skutek rewolucji francuskiej i zubożenia społeczeństwa, rasa ta nie była zbyt liczna, stąd w XX w. podjęto próby selekcji i hodowli, ostatecznie przywracając gryfony do świata myśliwych.
• Dziś wyróżniamy 4 rasy gryfonów, i tak:
  - dużego gryfona – grand griffon Vendéen, do 65 cm,
  - średniego gryfona – briquet griffon Vendéen, do 55 cm,
  - dużego basseta gryfona – grand basset griffon Vendéen, do 44 cm,
  - małego basseta gryfona – petit basset griffon Vendéen, do 38 cm.
• Najszybszy ze wszystkich bassetów, doskonały pies myśliwski o doniosłym głosie.
• Sylwetka i głowa wydłużone. Czarna pigmentacja nosa. U osobników biało-pomarańczowych pigmentacja nosa brązowa. Brwi sterczące, wyraźnie zaznaczone.
• Uszy cienkie, giętkie, zwinięte do wewnątrz.
• Klatka piersiowa sięgająca łokci.
• Szata twarda, niekłopotliwa w utrzymaniu.
• Umaszczenie: czarne z białym przesianiem, czarne podpalane, płowe z przesianiem, tricolor, piaskowe z osmoleniami.
• Pies ruchliwy, bardzo przyjazny i oddany, o nietuzinkowej urodzie.
• Rasa rzadko występująca w Polsce.

Petit basset griffon vendéen

• Rasa użytkowana jako pies gończy na króliki.
• Za twórcę rasy uważa się Abla Dezamy, który opracował jej wzorzec i ustabilizował pogłowie.
• Pies szalenie radosny, wesoły, o niebanalnej urodzie, zjednuje sobie coraz większe grono amatorów z uwagi na niekłopotliwe utrzymanie i oddanie, jakim obdarza właściciela.
• Wzrost psa w kłębie 34-38 cm.
• Pies mały, ale silny i mocny.
• Głowa wysoko noszona, dumna w wyrazie, mocno owłosiona. Guz potyliczny zaznaczony.
• Oczy ciemne, duże. Brwi obfite, nie przysłaniające oczu. Uszy miękkie, z długim włosem.
• Grzbiet dobrze związany. Klatka piersiowa sięgająca łokci.
• Ogon gruby u nasady, zawadiacko noszony.
• Włos twardy, nie jest ani wełnisty, ani jedwabisty.
• Umaszczenie: białe w czarne łaty, czarne podpalane, płowe z białymi znaczeniami, pomarańczowe z białymi znaczeniami, z czarnym nalotem lub bez, tricolor.
• Pies z wrodzoną pasją łowiecką, polecany szczególnie osobom mogącym zapewnić mu ruch. Charakterny i niełatwy w prowadzeniu.

Ogar polski

• Rasa określana mianem ‘ogar’ zawdzięcza swoją nazwę dwukierunkowej myśli. Pierwsza miała na celu oddanie charakterystycznego dźwięku, jaki wydawał pies podczas gonu zwierza. Przypominał on swoiste ‘granie’. Druga natomiast skorelowana była z umaszczeniem – maść ogara jest podpalana, łączy się ze słowem ‘gorzeć’, ‘ogorzały’, ‘ogarek’.
• Myśliwi polujący z ogarami mogli poznać po głosie wydobywanym z psów, czy gonią one jeszcze zwierzynę, czy też już ją widzą i osaczają. Psy te inaczej głoszą jelenia, inaczej lisa i dzika. Dawniej w sforach tak dobierano osobniki, aby z łatwością można było odróżnić od siebie alty, basy, czy tenory. 
• Ogary i inne psy gończe zostały sprowadzone do Polski w średniowieczu. Ich popularność trwała nieprzerwanie do czasów zaborów. Dziś przez rzadkość ich występowania, a także rosnącą popularność wyżłów, Związek Kynologiczny w naszym kraju stara się wszystkimi możliwymi sposobami, aby rasa ta całkowicie nie wyginęła.
• Wzrost psa w kłębie 56-65 cm, suki 55-60.
• Pies średniego wzrostu, o silnej budowie i długich nogach.
• Głowa ciężka z profilu, lekko spłaszczona. Oczy skośne, ciemnobrązowe, łagodne w wyrazie. Uszy długie, szerokie, przylegające do głowy.
• Szyja gruba, obfita skóra na podgardlu.
• Grzbiet długi. Kłąb wyraźnie zaznaczony.
• Ogon wiszący, lekko zagięty.
• Sierść przylegająca, krótka.
• Umaszczenie: czaprakowe (czarne podpalane).

Posokowce

• Kraj pochodzenia – Niemcy.
• Psy myśliwskie używane do tropienia postrzałków grubej zwierzyny jak dzików, saren, czy jeleni.
• Krzyżowane z jednolicie czerwonorudymi psami gończymi z nizin.
• FCI wyróżnia 3 rasy posokowców, i tak: alpejski gończy krótkonożny (opisany na wstępie), posokowiec bawarski i posokowiec hanowerski.

Posokowiec bawarski

• Kraina pochodzenia – Alpy Bawarskie.
• Wzrost psa w kłębie 47-52 cm, suki 44-48 cm.
• Pies średniej wielkości, o lekkiej, ale mocnej budowie.
• Głowa płasko wysklepiona. Uszy osadzone wysoko, wiszące, ciężkie, zaokrąglone na końcach.
• Grzbiet mocny. Klatka piersiowa długa, głęboka.
• Ogon sięgający stawu skokowego.
• Sierść przylegająca, gęsta.
• Umaszczenie: czerwonobrązowe (tzw. czerwień jelenia), często z ciemnym nalotem, czasami pręgowana, zawsze wyraźna czarna maska.
• Pies niekłopotliwy, przyjemny, łatwo się szkoli, choć posiada zdecydowany charakter. Uwielbia spacery, jest oddanym i wiernym towarzyszem.

 Posokowiec hanowerski

• Wzrost psa w kłębie 50-55 cm, suki 48-53 cm.
• Pies większy od posokowca bawarskiego, o dość ciężkiej budowie.
• Głowa średniej wielkości, czoło lekko pomarszczone, obwisłe fafle (wargi).
• Oczy ciemne. Uszy gładkie, zwisające przy głowie.
• Szyja mocna, z luźną skórą na podgardlu.
• Brzuch lekko podkasany. Zad długi, nieco opadający.
• Ogon długi, lekko wygięty.
• Sierść twarda, gęsta.
• Umaszczenie: brunatne jednolite, brunatne pręgowane, z ciemną maską lub nie. Dopuszcza się białe plamki na piersi.
• Pies spokojny, o miłym usposobieniu, jednak typowo myśliwski.
• W Polsce rzadko spotykany.

Rhodesian ridgeback

• Ridgebacki, czyli ‘psy na lwy’. Polowały w grupach po dwa lub trzy osobniki (głównie na lwy).
• Cechą szczególną rasy jest pręga ‘ridge’ na grzbiecie, którą tworzy pas sierści rosnący  ‘pod włos’. Pręga ta jest wyraźna, symetryczna, zwężająca się ku zadowi. Jej szerokość może nawet wynosić 5 cm.
• Rasa żyjąca w Afryce 4000 lat p.n.e., odkryta na malowidłach skalnych i rysunkach. Przywędrowała z Egiptu na teren współczesnej Rodezji.
• Po II Wojnie Światowej powracający z południowej Afryki amerykańscy żołnierze wywieźli osobniki do Stanów Zjednoczonych, a tam z kolei w latach ’50-tych ub. stulecia nastąpił prawdziwy rozkwit rasy.
• Wzrost psa w kłębie 63-69 cm, suki 61-66 cm.
• Pies mocno umięśniony, wytrzymały i bardzo elegancki.
• Głowa mocna. Uszy średniej wielkości, zwisające i przylegające do głowy.
• Szyja mocna, bez podgardla. Klatka piersiowa pojemna.
• Ogon długi, lekko zakręcony.
• Chód energiczny, swobodny.
• Włos błyszczący, gładki, krótki.
• Umaszczenie: od jasno pszenicznego po ciemny rudy. Dopuszcza się niewielkie, białe znaczenia na piersi, brzuchu i palcach. Dopuszcza się, lecz nie są pożądane, ciemne uszy  i ciemna kufa.
• Pies dostojny, o dumnym charakterze i żywym usposobieniu. Nie jest bojaźliwy ani agresywny. Odznacza się jednak swoistą rezerwą w kontakcie z obcymi. Rzadko szczeka. Wymaga sporej dawki ruchu.