Owczarki i inne psy pasterskie z wyłączeniem szwajcarskich psów do bydła

Międzynarodowa Federacja Kynologiczna (FCI) usystematyzowała współczesne rasy psów, tworząc 10 podstawowych grup. Niniejszym artykułem otwieramy cykl, w którym będziemy przedstawiać zarysy psich ras. Pragniemy w kilku zdaniach przybliżyć informacje na ich temat, aby wspomóc Was w podjęciu decyzji kupna, przygarnięcia albo adopcji psa.

Do pierwszej grupy zaliczane są owczarki i inne psy pasterskie z wyłączeniem szwajcarskich psów do bydła. Grupa ta jest zróżnicowana ze względu na wygląd, jak i pochodzenie.

Psy, które wywodzą się od starożytnego tybetańskiego psa pasterskiego, jak owczarek podhalański lub słowacki czuwacz, charakteryzują się mocną budową ciała, wiszącymi uszami oraz obfitą, ale prostą szatą.

Psy, które wywodzą się od psów z centralnej Azji, jak owczarek węgierski komondor i puli, polski owczarek nizinny, czy bearded collie, to psy o średniej wielkości, których sierść jest długa, zwykle kosmata. Odznacza je żywy temperament, tak przydatny w pilnowaniu pól uprawnych, czy zaganiania stad na pastwiskach.

Psy pochodzenia europejskiego, czyli owczarki: niemiecki, belgijski, szkocki lub szetlandzki, to z kolei psy średniej wielkości, których sierść może być krótka, długa, a nawet szorstka. Ich uszy są stojące albo załamane na końcach (np. szkocki collie). Sprawdzają się doskonale w roli pomocników pasterzy, stróżów domostw, bronią stad i obejścia.

Żadna rasa nie powstaje nagle. To świadoma działalność ludzka nadaje jej kształt i prowadzi w określonym kierunku. Psy, które poniżej prezentujemy, cechuje niemal perfekcyjna psychika. Łatwo się prowadzą, są karne, inteligentne, przystosowane do pracy we wszelkich warunkach. Potrzebują jednak dużej dawki ruchu. 

Australian cattle dog

• Pierwsze efekty kojarzenia głównie owczarka szkockiego collie marmurkowego z psem dingo.
• W XIX w. najlepsza rasa zaganiająca w Australii.
• Obecna postać rasy jest wynikiem dalszego kojarzenia z domieszkami dalmatyńczyka, owczarka staroangielskiego bobtaila, czarnego podpalanego owczarka australijskiego.
• Średni wzrost (wysokość psa w kłębie 46-51 cm). Krępa budowa ciała.
• Głowa silna. Uszy stojące, sztywne, średniej wielkości.
• Szyja silna, muskularna. Tułów wydłużony. Klatka piersiowa dość głęboka.
• Ogon noszony nisko.
• Umaszczenie : czarnodereszowate, rudodereszowate i płowodereszowate, z czarnymi łatami lub bez, z podpalaniem lub bez.
• Pies użytkowy, wytrzymały. Dzięki instynktowi pastersko-obronnemu jest psem czujnym, lubiącym ruch.
• Przejawia skłonność do dominacji, lecz jest łatwy w prowadzeniu i szkoleniu.

Bearded collie

• Używany w pasterstwie od wieków na terenie Szkocji. Na kontynencie pojawił się dopiero w latach ’80-tych ub. wieku.
• Średni wzrost (wysokość psa w kłębie 52-58 cm). Masywna budowa ciała.
• Głowa ciężka, z długim włosem. Uszy wiszące.
• Klatka piersiowa głęboka.
• Kończyny silne, proste, dobrze umięśnione, pokryte mocnym włosem.
• Szata: włos długi i szorstki, obfity podszerstek.
• Umaszczenie: łaciate, biało-szare, biało-brązowe, różne odcienie.
• Pies łagodny, wytrzymały. Wymaga czesania.

Bergamasco

• Wywodzi się z okolic Bergamo (granica szwajcarsko-włoska). Oficjalnie wpisany do włoskich ksiąg rodowodowych w 1898 r.
• Średni wzrost (wysokość psa w kłębie 55-63 cm).
• Sierść długa sznurowata, spilśniona. Sierść nie jest rozczesywana (stanowi barierę ochronną przed warunkami atmosferycznymi).
• Uszy zwisające. Ogon osadzony nisko.
• Umaszczenie: jednolicie szare lub w szare łaty w różnych odcieniach. Dopuszcza się tonacje brunatnożółte (izabelowate) i jasnopłowe oraz jednolitą maść czarną.
• Pies wymagający szkolenia, uparty. Świetny towarzysz spacerów.

 Biały owczarek szwajcarski

• Pierwszy biały owczarek został sprowadzony do Szwajcarii w 1970 r.
• Rasa, której wielkimi sympatykami są Amerykanie i Kanadyjczycy, oficjalnie została uznana przez FCI w czerwcu 1997 r.
• Wzrost psa w kłębie 60-66 cm. Waga 30-40 kg.
• Ciemna pigmentacja warg, nosa i oczu. Oczy niebieskie uznawane są za wadę.
• Pies elegancki, przyjazny, bardzo rodzinny.

Border collie

• Uznawany za najlepszego psa pasterskiego na świecie.
• Miejsce pochodzenie to przede wszystkim tereny pograniczne między Szkocją a Anglią.
• Określany mianem psa pracującego przy wypasie owiec w Europie, Ameryce, Australii, Nowej Zelandii, na Falklandach. W czasie swojej pracy nie gryzie owiec, ale swoją postawą sprawia, że są mu posłuszne.
• Wzrost psa w kłębie 50-55 cm. Waga ok. 23 kg.
• Sierść średniej długości, odporna na warunki atmosferyczne.
• Umaszczenie: czarno-białe, czekoladowo-białe, tricolor.
• Pies szalenie inteligentny, łatwy w ułożeniu.

Bouvier des Flandres

• Rasa pochodząca z pogranicza francusko-belgijskiego (Flandria).
• Pierwszy wzorzec tej rasy został opracowany w 1912 r.
• Pies, od którego wymaga się pracy. W okresie wojen światowych doskonale sprawdzał się na frontach.
• Pies duży (wzrost w kłębie 62-68 cm).
• Uszy są przycięte w trójkąt, noszone wysoko, stojące (jeśli nie są przycięte, powinny być załamane, zwisające).
• Szata bardzo obfita, gęsty podszerstek. Wymaga pielęgnacji. Konieczne częste czesanie.
• Umaszczenie: szare, czarne albo pręgowane.
• Pies energiczny, bardzo inteligentny. Potrzebuje dużo ruchu, amator spacerów.

Československý vlčak

• Krzyżówka owczarka niemieckiego z wilczycą sprowadzoną z Karpat (pierwsza próba skrzyżowania w 1955 r.).
• Rasa ostatecznie uznana w 1988 r.
• Pies wyglądem przypominający wilka, psychiką psa. Odznaczający wilczy chód.
• Wzrost w kłębie do 60 cm, suki do 55 cm.
• Umaszczenie doskonałe: jasne, najbardziej zbliżone do wilczastego.
• Oczy małe, kolor bursztynowy.
• Pies o żywym temperamencie. W Polsce nie występuje często.

Komondor

• Pies sprowadzony z Azji na Węgry przez koczowniczy lud Madziarów ok. 1000 r.
• Największy węgierski pies pasterski (wzrost w kłębie do 80 cm).
• Szata długa i obfita na całej długości ciała. Skołtuniona i spilśniona. Wełnisty podszerstek. (Można spotkać osobniki, których szata jest sznurowata i nie ulega spilśnieniu). Szata trudna w pielęgnacji.
• Grzbiet silny, zwarty. Pies wzbudzający podziw i szacunek swoją postawą.
• Maść biała.
• Rasa odradzana do trzymania w domu.
• Pies szalenie czujny i odważny. Mocno przywiązuje się do właściciela.

Owczarek australijski

• Nazwa rasy „austalian shepherd” pochodzi ze Stanów Zjednoczonych, a nie z Austalii.
• Uważa się, iż rasa ta jest mieszanką różnych psów pasterskich przywożonych z Europy i Australii właśnie do Ameryki. Owczarki szkockie i pirenejskie psy pasterskie, które zostały sprowadzone na Nowy Kontynent w XVI wieku tworzą trzon genetyczny owczarka australijskiego.
• Rasa została oficjalnie uznana przez FCI w 1996 r.
• Wysokość psa w kłębie 51-58 cm, suki 46-53 cm.
• Szyja silna, muskularna.
• Kolor oczu skorelowany z kolorem szaty: brązowy, bursztynowy, niebieski.
• Umaszczenie: czarne, czerwone jednolite, czarno-białe, czerwono-białe, z podpalaniem lub bez, blue merle lub red merle z białymi oznakowaniami lub bez (Blue-merle inaczej nazywana umaszczeniem marmurkowym; srebrno-niebieska szata z nieregularnymi czarnymi łatami i podpalaniem na pysku i kończynach).
• Pies użytkowy, doskonały przy wypasie bydła.
• Szalenie inteligentny i wytrzymały. Potrzebuje dużo ruchu i kontaktu z człowiekiem.

Owczarek belgijski

• W Belgii w XVII wieku rasa strzegąca owiec – typowy pies zaganiający.
• Pies o średniej wielkości. Wzrost psa 60-66 cm, suki 56-62 cm.
• Klatka piersiowa sięgająca do łokcia, głęboka.
• Chód płynny, lekki.
• Pies elegancki i efektywny, o żywym temperamencie.
• Bardzo przyjazny, lubiący ruch, spacery.
• Doskonale sprawdza się jako pies policyjny, ratowniczy, przewodnik niewidomych.
• Cztery odmiany owczarka belgijskiego wyróżnione przez FCI, traktujące je jako odrębne rasy,  i tak:
  - Groenendael
  (włos długi, umaszczenie czysto czarne)
  - Tervueren
  (włos długi, szary, płowy, rudy, wilczasty, z nalotem i z czarną maską)
  - Malinois
  (włos krótki, maść płowa, szara, szaroruda z czarnym nalotem i czarną maską)
  - Laekenois
  (włos szorstki, nastroszony, płowy, szary, szaro rudy z czarnym nalotem i czarną maską).

Owczarek francuski beauceron

• Kraina pochodzenia – nizina Le Beauce, okolice Paryża.
• Krzyżowany z chartami deerhoundami przywożonymi ze Szkocji (XVIII w.).
• W okresie wojen światowych spełniał rolę psa meldunkowego. Doskonały w zaganianiu bydła i świń.
• Pies mocno umięśniony.
• Wzrost psa w kłębie 65-70 cm, suki 63-68 cm. Kłąb wyraźnie zaznaczony.
• Włos krótki, przylegający, gruby. Podszerstek gęsty.
• Umaszczenie: czarne podpalane, szary arlekin z podpalaniem tzn. czarne bądź szare łaty o nieregularnych kształtach, które występują na tle białej sierści.
• Pies łagodny, odważny, potrzebujący ruchu i odpowiedniego szkolenia. Odporny na warunki atmosferyczne.

Owczarek francuski briard

• Podstawa genetyczna rasy to stary pies owczarski pochodzący z nizin francuskich, głównie Szampanii, krzyżowany z mastifem i szorstkowłosym psem myśliwskim.
• Wykorzystywany do obrony stad przed wilkami i innymi drapieżnikami.
• Pies duży (wysokość psa 62-68 cm, suki 56-64 cm).
• Włosy na głowie lekko przysłaniają oczy, tworząc brodę, wąsy i brwi.
• Klatka piersiowa szeroka, głęboka.
• Sierść długa, lekko sfalowana. Wymaga szczotkowania, rozczesywania.
• Umaszczenie: płowe, czarne, szare (niebieskie).
• Pies aktywny, łatwy w szkoleniu, lecz o zdecydowanym charakterze.

Owczarek kataloński

• Rasa wywodzi się od teriera tybetańskiego z centralnej Azji. Liczne krzyżowania tego długowłosego psa pasterskiego dały podstawę innym rasom, jak portugalskiemu cao da Serra de Aires, francuskiemu owczarkowi pirenejskiemu i hiszpańskiemu owczarkowi katalońskiemu.
• Pies do dziś strzegący owiec i dobytku pasterzy w całej Hiszpanii. Czujny, zwinny i szybki.
• Wysokość psa w kłębie 47-55 cm.
• Inteligentny wyraz oczu. Silna głowa, szyja muskularna.
• Odmiany włosa: owczarek długowłosy z włosem długim, przylegającym i lekko pofalowanym; owczarek krótkowłosy.
• Pies wierny, łatwo się podporządkowuje. Doskonały dla rodzin z dziećmi.

Owczarek niemiecki

• Pies, który nie wywodzi się od wilka. Mylne twierdzenie wynika raczej z podobieństwa budowy, aniżeli pokrewieństwa.
• Pierwszy wzorzec rasy, który obowiązuje w prawie niezmienionej formie do dziś, pojawił się w roku 1899 za przyczyną rotmistrza Maxa von Stephanitz z Bawarii. Pierwszym owczarkiem wpisanym do księgi hodowlanej był wykupiony przez niego na wystawie hodowlanej w Karlsruhe Hektor, zwany później Horandem von Grafrath.
• Pies o płynnym sposobie poruszania i pięknej budowie.
• Głowa o wyrazie czujności, napięcia.
• Wszechstronne wykorzystanie rasy: praca w policji, wojsku, obrona, stróżowanie, przewodnik niewidomych, pies lawinowy, ratowniczy, zdolny do pracy w wykrywaniu narkotyków.
• Wysokość psa w kłębie 60-65 cm.
• Włos twardy, mocny, prosty, obfity podszerstek.
• Zad długi, lekko nachylony.
• Umaszczenie: czarne, czarne podpalane, czaprakowe, wilczaste.
• Pies niezwykle popularny. Inteligentny i łatwy w prowadzeniu. Doskonały przyjaciel, wspaniały opiekun dzieci.

Owczarek pirenejski

• Jego sprawność i zwinność doceniono już w 1916 r. w armii francuskiej, wykorzystując go jako psa patrolującego i psa sanitariusza.
• FCI wyróżnia dwie odmiany owczarka, traktując je jako oddzielne rasy, i tak: owczarek krótkowłosy i owczarek długowłosy.
• Wysokość psa w kłębie 40-48 cm.
• Kanciasta kufa. Oczy w kształcie migdała, brązowe.
• Umaszczenie: rude (różne odcienie) z domieszką czarnego lub bez, pręgowane, szare z białymi znaczeniami.
• Pies znakomicie nadający się dla rodzin z dziećmi. Łagodny, łatwy w szkoleniu. Potrzebuje dużo ruchu.

Owczarek podhalański

• Rasa polska zatwierdzona przez FCI w 1967 r. występująca zarówno w Beskidach i Tatrach, jak i w Sudetach, i Bieszczadach.
• Krewny odrębnych ras: słowackiego czuwacza i węgierskiego kuwasza (w Karpatach) oraz Maremmano Abruzzese (w Alpach włoskich).
• Pies pasterski, samodzielnie pilnuje stada owiec. Pies pracujący w GOPR-ze.
• Wzrost psa w kłębie 65-70 cm. Kłąb wyraźnie zaznaczony.
• Głowa mocna, wysoko noszona. Tułów masywny. Kończyny muskularne.
• Szata gęsta, obfity podszerstek, bogata kryza na szyi.
• Umaszczenie: czysto białe.
• Pies polecany do domów z ogrodem. Wymagający konsekwencji i zdecydowania w prowadzeniu.

Owczarek południoworosyjski jużak

• Kraina pochodzenia – prawdopodobnie Krym.
• Krzyżowany z tatarskimi psami pastersko-stróżującymi.
• Pies duży (wzrost psa minimum 65 cm).
• Obfity, długi włos tworzy na głowie brwi i brodę.
• Uszy średnio długie, zwisające.
• Pigmentacja oczu i nosa czarna.
• Umaszczenie: białe, zdarza się płowe, łaciate.
• Pies bardzo czujny, nieustępliwy, ostry i zdecydowany.
• Doskonały stróż, stąd miejscem przebywania powinny być duże obiekty przemysłowe, a nie domy mieszkalne.
• Nieumiejętność w prowadzeniu przez właściciela może doprowadzić do zagrożenia ze strony psa.

Owczarek staroangielski bobtail

• Rasa znana na Wyspach Brytyjskich już w średniowieczu służyła zwłaszcza do obrony przed niedźwiedziami i wilkami.
• Pies o spokojnym usposobieniu, łagodny i zrównoważony. Inteligentny i bardzo czujny.
• Obfita szata, gęsta, kosmata. Wymaga pielęgnacji, częstego czesania, aby uniknąć skołtunienia.
• Wzrost psa w kłębie minimum 61 cm.
• Klatka piersiowa obszerna.
• Zad przebudowany (wyższy niż pies w kłębie, dzięki odpowiedniej formie czesania).
• Umaszczenie: popielato-białe (różne odcienie, z wyjątkiem odcienia piaskowego i brązowego).

Owczarek szetlandzki

• Pies pochodzący z Wysp Szetlandzkich używany przy wypasie owiec.
• Krzyżowany skutecznie z owczarkami szkockimi collie i szpicami.
• Wzorzec rasy zatwierdzony przez FCI w 1909 r.
• Idealna wysokość psa w kłębie 38 cm.
• Oczy skośnie osadzone, w kształcie migdału.
• Uszy małe, półstojące, załamane końce.
• Chód szybki, płynny.
• Umaszczenie: od jasnego do przyciemnionego z nalotem lub bez, blue merle z podpalaniem (niebieskopopielate nakrapiane czernią), tricolor (czarno-białe podpalane).
• Pies łagodny, towarzyski, amator spacerów, oddany właścicielowi, nieufny stosunek do obcych.

Owczarek szkocki (collie)

• Rasa sprowadzona na Wyspy Brytyjskie przez legiony rzymskie w pierwszych wiekach naszej ery.
• Ostateczny wzorzec utrwalony po krzyżówce z chartem rosyjskim i border colliem.
• Pies pasterski o mocnej budowie, bardzo ruchliwy. Sprawdza się również jako towarzysz w aglomeracjach miejskich.
• Wysokość psa w kłębie 56-61 cm.
• Głowa w kształcie klina. Oczy o łagodnym spojrzeniu.
• Owczarki szkockie o dwóch rodzajach szaty: collie krótkowłosy i collie długowłosy.
• Obfity ogon, grzywa i kryza na szyi. Szata wymaga pielęgnacji.
• Umaszczenie: śniade, blue merle (marmurkowe), tricolor.
• Mocno przywiązuje się do opiekuna, pojętny w nauce, nieufny wobec obcych.

Polski owczarek nizinny

• Rasa pojawiła się w Europie wraz z wielkim najazdem Hunów.
• Występowały na Podlasiu i Lubelszczyźnie już w XVIII w.
• Wysokość psa w kłębie 45-50 cm.
• Uszy niewielkie, ruchliwe, zwisające.
• Klatka piersiowa głęboka.
• Oczy przykryte włosem spadającym z czoła.
• Włos długi, gęsty, miękki podszerstek.
• Umaszczenie: jednolite, łaciate (dopuszczalne oba rodzaje).
• Pies bystry, chętny w szkoleniu, łagodny i spokojny. Idealnie sprawdza się zarówno na obszarach wiejskich, jak i miejskich.

Puli

• Krewniak węgierskiego psa pasterskiego – komondora.
• Rasa sprawna, zwinna i bardzo posłuszna.
• Opracowany wzorzec w 1915 r.
• Wysokość psa w kłębie 40-44 cm.
• Cecha charakterystyczna to spilśniona sierść, skłonna do filcowania. Wymaga pielęgnacji.
• Ogon zawinięty nad grzbietem.
• Umaszczenie: białe lub kolorowe (płowe, brązowe, szare, czarne).
• Pies odporny na panujące wkoło warunki atmosferyczny. Towarzyski, lubi kontakt z innymi psami.

Pumi

• Krzyżówka węgierskich psów pasterskich (puli), francuskich psów pasterskich (briard) i niemieckich szpiców.
• Oficjalny wzorzec rasy ostatecznie zatwierdzony w 1960 r.
• Głowa z uszami załamanymi w połowie, skierowanymi do przodu.
• Szyja i grzbiet krótki.
• Ogon skraca się do 2/3 długości.
• Włos skręcony, z podszerstkiem.
• Umaszczenie: czarne jednolite, szare, popielate.
• Pies o przyjaznym charakterze, z temperamentem, szczekliwy. Łatwy w układaniu.

Welsh corgi pembroke i cardigan

• Kraina pochodzenia – Walia.
• Dwie odrębne rasy:
  - welh corgi pembroke (pozbawiony ogona),
  - welsh corgi cardigan (z ogonem).
• Psy pasterskie pomocne w wypasie i przeganianiu stad bydła oraz koni. Utrzymywały ład w stadzie, szczypiąc zwierzęta w pęciny.
• Wzrost psa 25-60 cm. Waga psa 10-12 kg, suki 9-11 kg.
• Pies o wydłużonej sylwetce, silnie zbudowany. Pysk lekko spiczasty.
• Kończyny krótkie, ze zwartą kocią łapą.
• Umaszczenie: rude we wszystkich odcieniach od piaskowego po mahoniowe, śniade, czarne podpalane, pręgowane, dopuszczalne białe znaczenia.
• Psy o wspaniałym charakterze, towarzyskie, silnie związane z właścicielem, łagodne dla otoczenia.
• Polecane dla rodzin z dziećmi.